Η διαχείριση του θυμού στα παιδιά

Ακόμα και μια καλή πολιτική για τη διαχείριση της συμπεριφοράς, η οποία ενσωματώνει αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης του θυμού, δεν μπορεί να αποκλείσει την εκδήλωση
περιστασιακών και μεμονωμένων επεισοδίων εκρήξεων θυμού, τα οποία κινδυνεύουν να κλιμακωθούν και να καταλήξουν σε επιθετικές συμπεριφορές. Αυτές οι συμπεριφορές στη συνέχεια μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τις σχέσεις ή την ασφάλεια στο σχολείο, στο σπίτι.. οπουδήποτε. Η γνώση των σταδίων της εκδήλωσης μιας επιθετικής συμπεριφοράς
βοηθούν τον εκπαιδευτικό, τον γονέα, τον θεραπευτή ώστε να παρέμβει και να διαχειριστεί αποτελεσματικά την κατάσταση (Gross,1998. Gross, 1999). Η εκδήλωση μιας επιθετικής συμπεριφοράς αναπτύσσεται σε στάδια όπως: της πρόκλησης/αφορμής, της κλιμάκωσης, της κρίσης, της ανάκτησης της ψυχραιμίας και της κατάθλιψης. Το στάδιο της πρόκλησης περιλαμβάνει το γεγονός που προκαλεί την αντίδραση κάποιου ατόμου, ενεργοποιώντας τις σκέψεις και τα συναισθήματα που οδηγούν στην προβληματική εκδήλωση του θυμού.
Είναι το στάδιο στο οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται ένα επεισόδιο ή γεγονός ως απειλητικό για την αυτοεκτίμησή του και την αυτο‐αντίληψή του καθώς και την προσωπική ασφάλεια ή την περιουσία του. Αποτελεί τον καλύτερο χρόνο παρέμβασης στα νέα άτομα καθώς είναι το πρώιμο στάδιο κατά το οποίο το σώμα δεν έχει ακόμα ερεθιστεί πλήρως σε σημείο που να μην είναι δυνατό να ακούει ή να ανταποκρίνεται στις παρεμβάσεις των άλλων. Όταν όμως το σώμα προετοιμαστεί για την αντίδραση φτάνοντας στο σημείο της έκρηξης είναι πολύ πιο δύσκολο να μεταβληθεί η πορεία των γεγονότων, οπότε μιλάμε πλέον για τη διαχείριση της κρίσης που προκύπτει. Το στάδιο της κλιμάκωσης είναι ο χρόνος κατά τον οποίο το σώμα
προετοιμάζεται φυσιολογικά για τη διαμάχη. Εκκρίνεται αδρεναλίνη, οι μύες βρίσκονται σε ένταση, η αναπνοή γίνεται πιο γρήγορη και η πίεση του αίματος αυξάνεται. Σε αυτό το στάδιο υπάρχει δυνατότητα για κάποια αλλαγή της συμπεριφοράς, αλλά σταδιακά περιορίζονται όλο και περισσότερο οι πιθανότητες να προβεί κάποιος σε λογικές λύσεις και κρίσεις όσο αυξάνεται ο εκνευρισμός. Το στάδιο της κρίσης είναι το στάδιο κατά το οποίο το άτομο είναι εντελώς αδύνατο να προβεί σε λογικές κρίσεις ή να επιδείξει ενσυναίσθηση απέναντι στους άλλους. Κατά το στάδιο αυτό είναι πολύ δύσκολο να ακούσει τους άλλους ή να κατανοήσει τα λεγόμενα των άλλων. Το στάδιο της ανάκτησης της ψυχραιμίας, όπου ο θυμός αρχίζει να
υποχωρεί. Το σώμα επιστρέφει σταδιακά στις κανονικές του λειτουργίες, πράγμα που απαιτεί αρκετό χρόνο. Κατά το στάδιο αυτό είναι εύκολο να κλιμακωθεί ξανά ο θυμός, εάν υπάρξει η ανάλογη πρόκληση. Είναι πιθανό επίσης να εμφανιστούν συναισθήματα ενοχής τα οποία τα ίδια να προκαλούν μια απειλή για το άτομο με αποτέλεσμα να κλιμακώσουν ξανά την κρίση. Το στάδιο της κατάθλιψης, που ακολουθεί μετά την κρίση, είναι η φάση κατά την οποία το σώμα χρειάζεται χαλάρωση και ανάκαμψη από την υψηλή ψυχολογική διέγερση, την οποία βίωσε. Η ικανότητα του ατόμου να ακούει και να σκέφτεται καθαρά αρχίζει να επιστρέφει και πιθανά αρχίζει να νιώθει άσχημα για το επεισόδιο. Συχνά η ενοχή αυτή μπορεί να
προκαλέσει και αρνητικά συναισθήματα απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό του αλλά χρειάζεται να γίνει διάκριση μεταξύ των συναισθημάτων ενοχής προς τον εαυτό, και των τύψεων σχετικά με τη συμπεριφορά. Η ενοχή απέναντι στον εαυτό του μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμησή του, ενώ οι τύψεις για τη συμπεριφορά του θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε
συγγνώμη ή επανόρθωση ή αναστοχασμό σχετικά με την αλλαγή της συμπεριφοράς στο μέλλον. Επισημαίνεται ότι ο κύκλος της επίθεσης μπορεί εύκολα να ξεκινήσει ξανά, εάν υπάρξει πρόκληση κατά το στάδιο της χαλάρωσης. Ο χρόνος που απαιτείται για τη χαλάρωση εξαρτάται από την ηλικία του ατόμου και τη σοβαρότητα του γεγονότος. Τα μικρότερα παιδιά
επανέρχονται γρηγορότερα και είναι πιθανότερο να νιώθουν καλά μετά το επεισόδιο σε αντίθεση με τους ενήλικες, οι οποίοι καταλήγουν συνήθως με ένα δυσάρεστο συναίσθημα εξουθένωσης ή εξάντλησης.